NPP - Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy w sprawie reprezentowania małoletniego
3 Lipca 2024Małoletni to osoba fizyczna, która nie ukończyła 18 lat. W większości przypadków dzieci nie mają możliwości samodzielnego decydowania o swoim interesie prawnym, ani nie mogą samodzielnie zadbać o swoje interesy. Ponadto, w postępowaniach przed sądami, a także innymi organami władzy publicznej nie mają uprawnienia do samodzielnego występowania i działania we własnym imieniu przed ukończeniem 18 roku życia i osiągnięciem pełnoletności.
Uprawnienia i obowiązki reprezentanta dziecka
Prawodawca wprowadził zmiany w prawie rodzinnym ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. nowelizującej kodeks oraz inne ustawy dotyczące ochrony praw dzieci. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 99 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy: „Dla dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską, którego żadne z rodziców nie może reprezentować, sąd opiekuńczy ustanawia reprezentanta dziecka.”
Tym samym instytucja reprezentanta dziecka zastąpiła dotychczasowego kuratora. Ustawodawca sformułował jedynie ogólną przesłankę ustanowienia reprezentanta, nie wskazując, nawet przykładowo, na czym dokładniej mogłaby polegać przeszkoda uniemożliwiająca reprezentowanie dziecka przez rodziców. W wyniku tego sąd rodzinny ma szerokie możliwości oceny okoliczności konkretnego przypadku i ustalenia, czy rzeczywiście dziecko nie może być reprezentowane przez żadną z osób sprawującą nad nim władzę rodzicielską.
W uproszczeniu, przyjąć można, że reprezentant dziecka to jego prawnik, którego obowiązkiem jest ochrona praw dziecka w toczących się bądź mających się rozpocząć postępowaniach sądowych. Reprezentant dziecka jest uprawniony do dokonywania wszelkich czynności łączących się ze sprawą, również w zakresie składania środków odwoławczych i wykonania orzeczenia.
Nadzór
Zgodnie z art. 991 § 1 ustawy kodeks rodzinny i opiekuńczy: „Reprezentantem dziecka może być ustanowiony adwokat lub radca prawny, który wykazuje szczególną znajomość spraw dotyczących dziecka, tego samego rodzaju lub rodzajowo odpowiadających sprawie, w której wymagana jest reprezentacja dziecka, lub ukończył szkolenie dotyczące zasad reprezentacji dziecka, praw lub potrzeb dziecka.” Powyższe oznacza, że reprezentantem dziecka powinien być prawnik posiadający doświadczenie oraz specjalizujący się w zakresie prowadzenia spraw rodzinnych i opiekuńczych.
Natomiast w przypadku spraw mniej skomplikowanych dziecko może być reprezentowane przez osobę nieposiadającą tytułu zawodowego adwokata czy radcy prawnego, ale posiadającą wyższe wykształcenie prawnicze i wykazująca znajomość potrzeb dziecka. Z takiego rozwiązania skorzystać można szczególnie w przypadkach, gdy sąd szczegółowo wskaże treść czynności, które reprezentant dziecka powinien podjąć. Natomiast osoba w ogóle nieposiadająca wykształcenia prawniczego może zostać ustanowiona reprezentantem tylko, gdy przemawiają za tym szczególne okoliczności.
Co niezwykle istotne, reprezentant dziecka nie może działać jedynie według własnego uznania. Jego podstawowym obowiązkiem jest kierowanie się dobrem dziecka. W przypadku bowiem nie wykonania bądź nieprawidłowego wykonywania swoich obowiązków, Sąd Rodzinny ma prawo z urzędu odwołać osobę będącą reprezentantem dziecka.
Nad działalnością reprezentanta dziecka czuwa Sąd Opiekuńczy, na bieżąco zapoznając się z jego działalnością, na podstawie informacji składanej przez reprezentanta dziecka i dotyczącej jego działalności.
Taką informację reprezentant zobowiązany jest składać w terminach wyznaczonych przez Sąd, nie rzadziej jednak niż raz na 4 miesiące. Jednocześnie uprawnieniem reprezentanta jest uzyskiwanie od rodziców oraz od instytucji państwowych informacji o dziecku, jego stanie zdrowia, sytuacji rodzinnej i środowisku, w zakresie niezbędnym do prawidłowej reprezentacji dziecka.
Źródło: Newsletter prawny, Stowarzyszenie SURSUM CORDA
Podobne artykuły:
NPP - ŚWIADCZENIE WSPIERAJĄCE DLA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ